सत्य की महिमा || श्रीशिवमहापुराण, उमासंहिता

त्यमेव परं ब्रह्म सत्यमेव परं तपः सत्यमेव परो यज्ञः सत्यमेव परं श्रुतम्
सत्यं सुप्तेषु जागर्ति सत्यं च परमं पदम् सत्येनैव धृता पृथ्वी सत्ये सर्वं प्रतिष्ठितम्
तपो यज्ञश्च पुण्यं च देवर्षिपितृपूजने आपो विद्या च ते सर्वे सर्वं सत्ये प्रतिष्ठितम्
सत्यं यज्ञस्तपो दानं मन्त्रा देवी सरस्वती ब्रह्मचर्यं तथा सत्यमोंकारः सत्यमेव च
सत्येन वायुरभ्येति सत्येन तपते रविः सत्येनाग्निर्निर्दहति स्वर्गः सत्येन तिष्ठति
पालनं सर्ववेदानां सर्वतीर्थावगाहनम् सत्येन वहते लोके सर्वमाप्नोत्यसंशयम्
अश्वमेधसहस्त्रं च सत्यं च तुलया धृतम् लक्षाणि क्रतवश्चैव सत्यमेव विशिष्यते
सत्येन देवाः पितरो मानवोरगराक्षसाः प्रीयन्ते सत्यतः सर्वे लोकाश्च सचराचराः
सत्यामाहुः परं धर्मं सत्यमाहुः परं पदम् सत्यामाहुः परं ब्रह्म तस्मात्सत्यं सदा वदेत्
मुनयः सत्यनिरतास्तपस्तप्त्वा सुदुश्चरम् सत्यधर्मरताः सिद्धाः ततः स्वर्गं च ते गताः
अप्सरोगणसंविष्टैर्विमानैः परिमातृभिः वक्तव्यं च सदा सत्यं न सत्याद्विद्यते परम्
अगाधे विपुले सिद्धे सत्यतीर्थे शुचिह्रदे स्नातव्यं मनसा युक्तं स्थानं तत्परमं स्मृतम्
आत्मार्थे वा परार्थे वा पुत्रार्थे वापि मानवाः अनृतं ये ना भाषन्ते ते नराः स्वर्गगामिनः
वेदा यज्ञास्तथा मन्त्राः सन्ति विप्रेषु नित्यशः नो भान्त्यपि ह्यसत्येषु तस्मात्सत्यं समाचरेत्

सनत्कुमार जी कहते हैं-हे व्यासजी सत्य ही परब्रहम है, सत्य ही परम तप है, सत्य ही श्रेष्ठ यज्ञ है और सत्य ही उत्कृष्ट ज्ञान है। सोये हुए पुरुषों में सत्य ही जगता है, सत्य ही परम पद है, सत्य से ही पृथ्वी टिकी हुई है और सत्य में ही सब कुछ प्रतिष्ठित है। तप, यज्ञ, पुण्य, देवता, ऋषि और पितरों का पूजन, जल और विद्या - ये सब सत्य पर ही अविलम्बित है। सबका आधार सत्य ही है। सत्य ही यज्ञ, तप, दान, मन्त्र, सरस्वतीदेवी तथा ब्रहमचर्य है। ओंकार भी सत्यरूप ही है। सत्य से ही वायु चलती है, सत्य से ही सूर्य तपता है, सत्य से ही आग जलाती है और सत्य से ही स्वर्ग टिका हुआ है। लोक में सम्पूर्ण वेदों का पालन तथा सम्पूर्ण तीर्थों का स्नान केवल सत्य से सुलभ हो जाता है। सत्य से सब कुछ प्राप्त होता है, इसमें संशय नहीं है । एक सहस्र अश्वमेध और लाखों यज्ञ एक ओर तराजू पर रखे जायॅ और दूसरी ओर सत्य हो तो सत्य का ही पलड़ा भारी होगा। देवता, पितर, मनुष्य, नाग, राक्षस तथा चराचर प्राणियों सहित समस्त लोक सत्य से ही प्रसन्न होते है। सत्य को परम धर्म कहा गया है। सत्य को ही परम पद बताया गया है और सत्य को ही परब्रहम परमात्मा कहते हैं। इसलिए सदा सत्य बोलना चाहिये। सत्य परायण मुनि अत्यन्त दुष्कर तप करके अप्सरागणों से घिरे हुए विशाल परिमाण वाले विमानों द्वारा स्वर्ग को प्राप्त हुए हैं तथा सत्य धर्म में अनुरक्त रहने वाले सिद्ध पुरुष भी सत्य से ही स्वर्ग के निवासी हुए हैं। अतः सदा सत्य बोलना चाहिये। सत्य से बढ़कर दूसरा कोई धर्म नहीं है। सत्यरूपी तीर्थ अगाध, विशाल, सिद्ध एवं पवित्र जलाशय है। उसमें योगयुक्त होकर मन के द्वारा स्नान करना चाहिये। सत्य को परम पद कहा गया है। जो मनुष्य अपने लिये, दूसरे के लिये अथवा अपने बेटे के लिये भी झूठ नहीं बोलते-वे ही स्वर्गगामी होते हैं। वेद, यज्ञ तथा मन्त्र-ये बा्रहमणों में सदा निवास करते है; परन्तु असत्यवादी ब्राहमणों में इनकी प्रतीति नहीं होती। अतः सदा सत्य बोलना चाहिये।

 

श्रीशिवमहापुराण, उमासंहिता